اوقات فراغت در سبک زندگی خانوادگی

کافی, مجید

اوقات فراغت در سبک زندگی خانوادگی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

مجید کافی

دانش‌آموخته حوزه علمیه، استادیار و مدیر گروه جامعه‌شناسی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران

چکیده

امروزه به‌دلیل اینکه بهترین محیط اجتماعی برای گذراندن اوقات فراغت در میان اعضای خانواده است، مفهوم اوقات فراغت خانوادگی پدید آمده است. اوقات فراغت خانوادگی با تقویت روابط ساختاری و عاطفی خانواده‌ها، سبب تقویت ساختار خانواده‌‌ها می‌شود. ازاین‌رو، باید درک خود را از اوقات فراغت خانوادگی گسترش دهیم و بازتعریف کنیم. این پژوهش با مرور ادبیات و نظریه‌های اوقات فراغت خانوادگی و متن‌پژوهشی، به این پرسش‌ها‌ پاسخ می‌دهد که «بازتعریف اوقات فراغت خانواده در سبک زندگی جدید و وجه سازگاری آن با آموزه‌های دینی چیست؟» و «چگونه باید اوقات فراغت را با گزاره‌های دینی، که به‌ظاهر نگرش منفی به اوقات فراغت دارند، جمع کرد؟» این پژوهش به این نتیجه رسید که 1) بنابر روایات اسلامی، برای هر فرد از اعضای خانواده دو نوع اوقات فراغت می‌توان در نظر گرفت؛ نخست همان شکل بیان‌شده در روایت امام علی؟ع؟ است، یعنی استفاده بردن از لذت‌ها که همین معنا در این جستار منظور است؛ و دوم، دربارۀ کسی است که کار و اشتغال روزانه‌اش پایان یافته است، عباداتش را انجام داده و از حلال‌های زندگی نیز لذت برده است و هنوز فرصت اضافه دارد. این همان اوقات فراغت به معنای بیکاری است که از دید اسلام نکوهیده است و باید از آن درست بهره برد؛ درغیراین‌صورت، آسایش واقعی فرد و خانواده را از بین می‌برد؛ 2) هیچ گزارۀ اسلامی که دلالت بر ناشایستگی داشتن اوقات فراغت مورد نظر باشد، یافت نشد، بلکه گزاره‌هایی در تأیید و تأکید گذراندن اوقات فراغت خانوادگی به‌دست آمد. آنچه در گزاره‌های اسلامی نهی شده است، تنبلی، بیکاری و سرخوشی است.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.24763101.1400.7.1.3.4

عنوان مقاله [English]

Leisure in family lifestyle

نویسنده [English]

Majid Kafi

Graduate of the seminary, Assistant Professor and Director of the Department of Sociology, Seminary and University Research Institute, Qom, Iran

چکیده [English]

Nowadays, the concept of family leisure has emerged because family is the best social environment for members to spend their leisure time together. Family leisure strengthens the structure of families by strengthening the structural and emotional relationships of families. Therefore, we need to expand and redefine our understanding of family leisure. This study, by reviewing the literature and theories of family leisure and research texts, answers this question: what is the definition of family leisure in the new lifestyle and how is it compatible with religious teachings? How to combine leisure with religious statements that seem to have a negative attitude toward leisure? This study concluded that 1) according to Islamic traditions, two types of leisure can be considered for each family member: The first is the same type expressed in the narration of Imam Ali (AS), that is, the use of pleasures, which is what this article sought; and the second one is about a person who has finished his daily work and occupation, has performed his worships, and has also enjoyed the legitimate (Halal) pleasures of life, and still has extra opportunities. This type of leisure means the same as unemployment, which is condemned by Islam, and should be used
properly; otherwise, it destroys the true comfort of the individual and the family. The second finding is that no Islamic propositions were found to indicate the impropriety of the leisure time in question, but also propositions were found to confirm and emphasize family leisure. What is forbidden in Islamic propositions is laziness, unemployment, and euphoria.

کلیدواژه‌ها [English]

leisure
lifestyle
family structure
emotional relationships

مراجع

قرآن مجید.
1. آمدی، عبدالواحدبن محمد تمیمی. ‌1366. غررالحکم و دررالکلم. (1جلدی). قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
2. ابن ابی‌الحدید، عبد الحمیدبن هبة‌الله. ‌1404ق. شرح نهج البلاغه. مححق محمد ابوالفضل ابراهیم. قم: مکتبه آیة الله المرعشی النجفی.
3. ابن‌بابویه، محمدبن علی. 1361. معانی الاخبار. مصحح علی‌اکبر غفاری، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه قم. دفتر انتشارات اسلامی.
4. ابن‌بابویه، محمدبن علی.1414ق. من لا یحضره الفقیه، بی‌جا، دارالتعارف للمطبوعات.
5. ابن‌بابویه، محمدبن علی. 1362. الخصال. قم: جامعة المدرسین.
6. ابن‌شعبه، حسن‌بن علی 1421 ق. تحف العقول عن آل‌الرسول؟ص؟ التمحیص. قم: شریف الرضی.
7. علی‌بن ابی‌طالب. بی‌تا. نهج البلاغه لصبحی الصالح. گردآورنده محمدبن حسین شریف الرضی. محقق صبحی صالح. قم: مؤسسة دارالهجرة.
8. علی‌بن حسین. 1376. الصحیفة السجادیة، قم: دفتر نشر الهادی.
9. کلینی، محمدبن یعقوب. بی‌تا. اصول کافی. ترجمۀ جواد مصطفوی. قم: اهل‌البیت.
10. متقی، علی‌بن حسام‌الدین. 1409ق. کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال. بی‌جا: مؤسسة الرساله.
11. المجلسی، محمدباقر. 1403ق. بحار الأنوار. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
12. معین، محمد. 1391. فرهنگ معین، تهران: امیرکبیر.
13. مکارم شیرازی، ناصر. 1371. تفسیر نمونه، تفسیر و بررسی تازه‌ای دربارۀ قرآن مجید با در نظر گرفتن نیازها، خواست‌ها، پرسش‌ها، مکتب‌ها و مسائل روز. قم: دار الکتب الاسلامیه.
14. ورام، مسعودبن عیسی. 1368. تنبیه الخواطر و نزهه‌النواظر المعروف بمجموعه ورام. قم: دارالکتاب الاسلامیه.
15. Bandoroff, S., and Scherer, D.G. 1994. Wilderness family therapy: An innovative treatment
  approach for problem youth. Journal of Child and Family Studies, 3(2): 175-191.
16. Bella, L. 1989. Women and leisure: Beyond androcentrism. In E. L. Jackson and T. L. Burton
  (Eds.), Understanding leisure and recreation: Mapping the past, charting the future.
  State College, PA: Venture Publishing Inc.
17. Coakley, J. 2009. The good father: Parental expectations and youth sports. In T. Kay (Ed.),
  Fathering through Sport and Leisure. New York: Routledge.
18. Dunn, J., Kinney, D., and Hofferth, S. 2003. Parental ideologies and children’s after-school
  activities. American Behavioral Scientist, 46(10): 1359-1386.
19. Hebblethwaite, S., and Norris, J. E. 2010. “You don't want to hurt his feelings...”: Family leisure as a context for intergenerational ambivalence. Journal of Leisure Research, 42 (3): 489-508.
20. Holman, T. B., and Jacquart, M. 1988. Leisure - activity patterns and marital satisfaction: A
  further test. Journal of Marriage and the Family, 50, 69-77.
21. Hornberger, L. B., Zabriskie, R. B., and Freeman, P. 2010. Contributions of family leisure to
  family functioning among single-parent families. Leisure Sciences, 32 (2): 143-161.
22. Johnson, H. A., Zabriskie, R. B., and Hill, B. 2006. The contribution of couple leisure
  involvement, leisure time, and leisure satisfaction to marital satisfaction. Marriage &
  Family Review, 40(1): 69-91.
23. Kay, T. 2006. Where's dad? Fatherhood in leisure studies. Leisure Studies, 25 (2): 133-152.
24. Kay, T. 2009. The landscape of fathering. In T. Kay (Ed.), Fathering through sport and leisure. New York: Routledge.
25. Kelly, J. R. 1983. Leisure identities and interactions. Boston: Allyn and Unwin.
26. Kelly, J. R. 1997. Changing issues in leisure-family research. Journal of Leisure Research,
  29(1): 132-134.
27. Kelly, J. R. 1999. Leisure and society: A dialectical analysis. In E. L. Jackson and T. L. Burton
  (Eds.), Leisure studies: Prospects for the twenty-first century. State College,
  PA:Venture.
28. Lareau, A. 2002. Invisible inequality: Social class and childrearing in black families and white families. American Sociological Review, 67(5): 747-776.
29. Mahoney, J.L., Larson, R.W., and Eccles, J.S. 2005. Organized activities as contexts of
  development. Mahwah, NJ: Lawrence Earlbaum Associates.
30. Nelson, D. A., Capple, M. L., and Adkins, D. 1995. Strengthening families through recreation:
  Family outdoor recreation activities provide opportunities for skill development and
  socialization. Parks and Recreation, 6, 44-47.
31. Olson, D. H. 1993. Circumplex model of marital and family system: Assessing family
  functioning. In F. Walsh (Ed.), Normal family processes. New York: Guilford Press.
32. Orthner, D. K. 1976. Patterns of leisure and marital interaction. Journal of Leisure Research, 8(98): 111.
33. Orthner, D. K., and Mancini, J. A. 1991. Benefits of leisure for family bonding. In B. L. Driver,
  P. J. Brown, and G. L. Peterson (Eds.), Benefits of Leisure (pp. 289-301). State College, PA:
  Venture Publishing Inc.
34. Rosenblatt, P. C., Titus, S. L., Nevaldine, A., and Cunningham, M. R. 1979. Marital system
  differences and summer-long vacations: Togetherness-apartness and tension. The
  American Journal of Family Therapy, 7 (1): 77-84.
35. Shannon, C. S. 2003. Mothers and daughters: Similrities and differences in work, family, and
  leisure roles. World Leisure Journal, 45(4): 37-43.
36. Shaw, S. M. 1992. Dereifying family leisure: An examination of women's and men's everyday
  experiences and perceptions of family leisure. Leisure Sciences, 14 (4): 271-286.
37. Shaw, S. M. 1997. Controversies and contradictions in family leisure: An analysis of
  conflicting paradigms. Journal of Leisure Research, 29 (1): 98-112.
38. Shaw, S. M. 2008. Family leisure and changing ideologies of parenthood. Sociology Compass, 2 (2): 688-703.
39. Shaw, S. M., and Dawson, D. 2001. Purposive leisure: Examining parental discourses on family activities. Leisure Sciences, 23, 217 – 231.
40. Smith, K. M., Freeman, P. A., and Zabriskie, R. B. 2009. An examination of family
  communication withing the Core and Balance model of family leisure functioning.
41. Tremblay, M., and Willms, J. 2003. Is the Canadian childhood obesity epidemic related to
  physical inactivity? International Journal of Obesity, 27(9): 1100-1105.
42. Trussell, D. E., and Shaw, S. M. 2009. Changing family life in rural context: Women's
  perspectives of family leisure on the farm. Leisure Sciences, 31(5): 344-449.
43. Trussell, D. E., and Saw, S. M. 2007. “Daddy's gone and he'll be back in October”: Farm
  women's experiences of family leisure. Journal of Leisure Research, 39 (2): 366-387.
44. Wearing, B. 1998. Leisure and Feminist Theory. London: Sage Publications.
  West, P. C., and Merriam, L. C. Jr. 2009. Outdoor recreation and family cohesiveness: A research approach. Journal of Leisure Research, 2(4): 251-259.
45. West, P. C., and Merriam, L. C. Jr. 2009. Outdoor recreation and family cohesiveness: A research approach. Journal of Leisure Research, 2(4): 251-259.
46. Wiersma, L. D., and Fifer, A. M. 2008. “The schedule has been tough but we think it's worth it”: The joys, challenges, and recommendations of youth sport parents. Journal of Leisure
  Research, 40 (4): 505-530.
47. Zabriskie, R. B., and McCormick, B. P. 2001. The influences of family leisure patterns on
  perceptions of family functioning. Family Relations, 50 (3): 281-289.