بررسی مبانی کنش‌های روادارانه ناظر بر بینش‌های عرفانی داراشکوه و بومه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری الهیات تطبیقی ادیان، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.

2 استادیار دانشکده ادیان، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.

3 استادیار دانشکده عرفان، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.

چکیده

در سپهر عرفان اسلامی و عرفان مسیحی، همواره عارفان پرآوازه‌ای سر برآورده‌اند که از منظر وحدت به جهان هستی نگریسته‌اند و بینش‌های عرفانی مبتنی‌بر توحید خویش را مبنایی برای رواداری در رفتار با دیگران قرار داده‌اند. در این میان، دو عارف مسلمان و مسیحی، محمد داراشکوه و یاکوب بومه، از تأثیرگذارانِ این عرصه هستند. بر همین اساس، مسئلۀ این مقاله چنین است که چه نظام رفتاریِ روادارانه‌ای بر مبنای بینش‌های عرفانی این دو عارف از لابه‌لای کلمات آنان دریافت می‌شود.
در مقالۀ پیش‌رو با رویکرد توصیفی - تحلیلی و استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، از میان مبانی هستی‌شناسی، انسان‌شناسی و نجات‌شناسی موجود در آثار محمد داراشکوه و یاکوب بومه، بینش‌هایی همچون وحدت وجود، سریان عشق در هستی، توحید در مالکیت، توحید در عبادت، اشتراک در خلقت و...، استخراج شد و ارزش‌هایی مبتنی‌‌بر این بینش‌ها همچون کرامت انسانی، امکان عشق‌ورزی به انسان‌ها و امانت بودن داشته‌ها نزد انسان ارائه شد. این بینش‌ها و ارزش‌ها خود رفتارها و کنش‌های روادارانه‌ای مانند ایثار، رفتار نیکوکارانه، محبت و فروتنی را به‌دنبال دارند که برای همزیستی مسالمت‌آمیز در جهان معاصر از بهترین نمونه‌ها هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the foundations of tolerant actions regarding the mystical insights of Dara Shikoh and Böhme

نویسندگان [English]

  • Mohsen Golpayegani 1
  • Mohammad Taghi Ansaripour 2
  • Reza Elahimanesh 3
1 PhD student in Comparative Theology of Religions, University of Religions and Denominations, Qom, Iran.
2 Assistant Professor, Faculty of Religions, University of Religions and Denominations, Qom, Iran.
3 Assistant Professor, Faculty of Mysticism, University of Religions and Denominations, Qom, Iran.
چکیده [English]

In the sphere of Islamic mysticism and Christian mysticism, there have always been famous mystics who have looked at the universe from the perspective of unity, and have considered their mystical insights based on monotheism as a basis for tolerance in dealing with others. Two Muslim and Christian mystics "Mohammad Dara Shikoh" and "Jakob Böhme" are among the influential scholars in this field. Accordingly, this article sought to investigate what tolerant behavioral system based on the mystical insights of these two mystics can be deduced from their words. Having used a descriptive-analytical approach and qualitative content analysis, this study extracted insights such as unity of existence, the flow of love in existence, monotheism in property, monotheism in worship, participation in creation, etc., from among the foundations of ontology, anthropology and salvation in the works of Mohammad Dara Shikoh and Böhme. Moreover, values ​​such as human dignity, the possibility of loving human beings, the trustworthiness of possessions, etc. were presented based on these insights. These insights and values ​​themselves resulted in tolerant behaviors and actions such as self-sacrifice, benevolent behavior, love, humility, etc., which are the best examples for peaceful coexistence in the contemporary world.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mysticism
  • Tolerance
  • Lifestyle
  • Mohammad Dara Shikoh
  • Jakob Böhme
  1. ارنست، کارل. ترجمۀ متون دینی هند به زبان‌های پارسی و عربی. ترجمۀ مهدی حسینی. تهران: علم.
  2. آملی، سیدحیدر. 1422ق. تفسیر المحیط الاعظم. بی‌جا: نور علی نور.
  3. پیج، رولاند. یاکوب بومه و اسلام. ترجمۀ احمد رجبی. فصلنامۀ هفت آسمان 9(36): 39-66.
  4. جمعی از نویسندگان. آشنایان ره عشق. زیر نظر نصرالله پورجوادی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  5. جهانی، روشنک. داراشکوه و اندیشۀ وحدت ادیان. اطلاعات حکمت و معرفت 6(5): 31-48.
  6. داراشکوه، محمد. منتخب الآثار. گردآوری سیدمحمدرضا جلالی نائینی. تهران: تابان.
  7. داراشکوه، محمد. حسنات العارفین. تهران: ویسمن.
  8. داراشکوه، محمد. دیوان داراشکوه. به کوشش محمدحسین حیدریان. تهران: نوید.
  9. داراشکوه، محمد. مجمع‌البحرین. تصحیح سیدمحمدرضا جلالی نائینی. تهران: نقره.
  10. داراشکوه، محمد. 1853م. سفینة الاولیاء. به اهتمام مستر بیل. اگره: مدرسه اگره.
  11. دهخدا، علی‌اکبر. لغت‌نامه. تهران: روزنه.
  12. زرین‌کوب، عبدالحسین. تاریخ در ترازو. تهران: امیرکبیر.
  13. سبزواری، هادی. 1368. تعلیقه بر اسفار اربعه صدرالدین شیرازی. قم: چاپخانۀ مصطفوی.
  14. سهروردی، شهاب‌الدین. عوارف المعارف. ترجمۀ اسماعیل‌بن‌ عبدالمؤمن اصفهانی. تهران: علمی فرهنگی.
  15. شایگان، داریوش. آیین هندو و عرفان اسلامی (براساس مجمع‌البحرین داراشکوه). ترجمۀ اردشیر ارجمند. تهران: فرزان روز.
  16. فعالی، محمدتقی. مبانی سبک زندگی اسلامی. تهران: مؤسسۀ دین و معنویت آل‌یاسین.
  17. فعالی، محمدتقی. درآمدی‌ بر معرفت‌شناسی‌ معاصر و دینی‌. قم: معارف.
  18. فناری، محمدحمزه. مصباح الانس. تصحیح محمد خواجوی. تهران: مولی.
  19. کاکایی، قاسم. «وحدت وجود یا وحدت شهود از دیدگاه ابن عربی و اکهارت»، پژوهش‌های فلسفی کلامی 2 (5-6): 157ـ177.
  20. کرنستن، موریس. تسامح و تساهل. ترجمۀ محمدسعید حنایی. نامۀ فرهنگ. 7(28): 62ـ69.
  21. لاهیجی، شمس‌الدین محمد. 1371. مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز. تصحیح محمدرضا برزگر خالقی و عفت کرباسی. تهران: زوار.
  22. موحدیان عطار، علی. 1388. مفهوم عرفان، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
  23. هید، دیوید. 1383. تساهل. ترجمۀ پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
  1. Boehme, Jacob. The High and Deep Searching Out of the Threefold Life of Man. Kindle Edition. (1)
  2. Boehme, Jacob. The Mysterium Magnum. Free electronic text edition. (2)
  3. Boehme, Jacob. The Signature of All Things. Kindle Edition. (3).
  4. Boehme, Jacob. The Threefold Life of Man. (4).
  5. Boehme, Jacob. Of The Election of Grace. Kindle Edition. (1).
  6. Boehme, Jacob. The Supersensual Life. Kindle Edition. (2).
  7. Boehme, Jacob. Answers to Forty Questions. Kindle Edition.
  8. Boehme, Jacob. AURORA. Lulu.com. Literary Collections. (1)
  9. Boehme, Jacob. The Three Principles of the Divine Essence. (2).
  10. Boehme, Jacob. The Epistles of Jacob Boehme. CreateSpace Independent Publishing Platform.
  11. Boehme, Jacob. An Apology or Defence, In Polemical Writings. Jacob Boehme Online.
  12. Cross, Stephen. Schopenhauer's encounter with Indian thought: representation and will and their Indian parallels. University of Hawaii Press.
  13. Haldane, Elizabeth S. 1897. The Philosophical Review. Vol. 6, No. 2. pp. 146-161.
  14. Law, William, 1764ـ Trans: The Works of Jacob Boehme, in four volumes. London.
  15. Martensen, Hans Lassen. Jacob Boehme: his life and teaching. London: Hodder and Stoughton.
  16. Meri, josef, 2006. Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia. Psychology Press.
  17. Qanungo, Kalika-Ranjan. Dara Shukoh. Calcutta: M. C. Sarkar & Sons, L.
  18. Schaff, Philip. New SchaffـHerzog Encyclopedia of Religious Knowledge. Michigan: Baker Book House.
  19. Stoudt, John Joseph. 1968. Jacob Boehme: His Life and Thought. New York: Seabury Press.
  20. Weeks, Andrew, 1991. Boehme: An Intellectual Biography of the SeventeenthـCentury Philosopher and Mystic. NY: State University of New York Press.