تبیین نقش تغذیه بر اخلاق و سلامت روان در رهیافت سبک زندگی اسلامی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدرسی معارف گرایش اخلاق اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران.

2 استادیار دانشگاه علوم پزشکی، تهران، ایران.

3 عضو هیئت‌علمی و مدیر گروه معارف دانشگاه آزاد اسلامی واحد ولنجان و دانشجوی دکتری مدرسی معارف گرایش اخلاق اسلامی، دانشگاه باقرالعلوم،

چکیده

بحث از سلامت و ابعاد آن سال‌هاست که اندیشه دانشمندان و صاحب‌نظران علوم تغذیه و دانش پزشکی را به خود جلب کرده است و پیشرفت‌های علمی و فناوری‌های نوین جهان معاصر، ارتباط مجموعه‌ای از عوامل را با سلامت به‌خوبی تأیید نموده‌اند. الگوی تغذیه به دلایل وجدانی، تجربی و وحیانی، بر ابعاد جسمی و روانی انسان تأثیرگذار است؛ به‌طوری‌که پایه و بنیان یک زندگی موفق همراه با سازندگی و پشتکار را تشکیل می‌دهد. در این میان، سبک زندگی مؤمنانه، الگوی تغذیه را با نگرش‌ها و ارزش‌های توحیدی گره زده، زمینه برخورداری از روانی سالم و تکامل انسان را فراهم می‌آورد. هدف از پژوهش پیش‌روی، بررسی نقش تغذیه بر سلامت روان در چارچوب سبک زندگی اسلامی است. جمع‌آوری داده‌ها با مراجعه به منابع تفسیری و حدیثی صورت گرفته است. جهت تحلیل داده‌ها و پاسخ به سؤالات پژوهش از روش تحلیلی اسنادی و مفهومی استفاده شد. یافته‌ها نشان داد دقت در انتخاب الگوی تغذیه‌ای سالم مبتنی بر آموزه‌های وحیانی بر شاخص‌های سلامت روان از قبیل آرامش، پرهیز از خشم و غضب، پرهیز از افسردگی، خوش‌خلقی و سیرتی نیکو تأثیری مثبت برجای می‌گذارد. علاوه بر این، تأیید رابطه بین جسم و روان و ضرورت تأمین نیازهای جسمانی در راستای شکل‌گیری و جهت‌دهی نیازهای روانی، تأمین بهداشت و سلامت روان و بیان ارزش و توجه ویژه به جایگاه تغذیه در سبک زندگی اسلامی از یافته‌های دیگر این پژوهش است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Nutrition in Ethics and Sanity in the Islamic Lifestyle Approach

نویسندگان [English]

  • Hasan Rowshan 1
  • Ghulamreza Nurmuhammadi 2
  • Sayyid Majid Nizamuddini 3
1 A PhD. Student of Islamic Studies (Islamic Ethics) Ma’arif Islami University, Qom, Iran .
2 An assistant professor at University of Medicine, Tehran, Iran.
3 A faculty member and the director of Islamic studies group at Azad Islamic University, Velenjan unit, and A PhD. Student of Islamic Ethics at Baqir al-Ulum University, Qom, Iran.
چکیده [English]

To talk about health and its dimensions has caught the attention of scholars and experts of dietetics and medicine. Scientific advances and modern technologies have well approved the tie of a set of factors to health. Due to the conscientious empirical and reveled reasons, the pattern of nutrition wields its influence on man’s body and soul and thus it forms the foundation of a happy life along with creativity and perseverance. In this regard, the faithful lifestyle has tied the pattern of nutrition with monotheistic values and approach and thus prepares the ground for man’s psychical health and perfection.
    In their research, the authors have aimed to study the role of nutrition in sanity in the framework of Islamic lifestyle. The required data are collected from references of tradition and exegesis. As to the analysis of data and to answer the questions, they made use of referential-semantic analysis method. Findings show that careful choice of healthy diet pattern based on reveled teachings wields positive influence on health indexes such as: peace, abstention from anger and irritation, prevention of depression, being good-tempered and well-conditioned. Furthermore, the confirmation of soul-body relation and the necessity to meet bodily needs along with psychical needs sanitation sanity and taking heed of the special value of nutrition in the Islamic lifestyle are other findings of this research.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nutrition
  • Islamic lifestyle
  • temperament
  • sanity
  1. ·       قرآن کریم.
    1. ابن بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن علی. عیون اخبارالرضا. ترجمه حمیدرضا مستفید و علی اکبر غفاری. 1372 ش. تهران: نشر صدوق.
    2. ابن بابویه (شیخ صدوق)، محمدبن علی. خصال شیخ صدوق. ترجمه محمدباقر کمره ای. 1377 ش. تهران: کتابچی.
    3. ابن فارس، ابی الحسین احمد. 1404 ق. معجم مقاییس اللغة. تحقیق عبدالسلام محمد هارون. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
    4. ابن منظور، ابی الفضل محمد بن مکرم. 1405 ق. لسان العرب. قم: نشر ادب حوزه.
    5. انیل، هلن. کنترل و مهار خشم. ترجمه اکبر فرشیدنژاد و سینا حکیمیان. 1383. اصفهان: فرهنگ مردم.
    6. آخوندی، مصطفی، 1388. غذا و تغذیه در آموزه‌های دینی و یافته‌های علمی، قم: انتشارات زمزم هدایت.
    7. برقی، احمد بن محمد بن خالد. 1370 ش. المحاسن. تهران: دار الکتب الاسلامیة.
    8. بهرامی، غلامرضا، و عزالدین معنوی. 1345. فرهنگ لغات و اصطلاحات روان‌پزشکی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    9. تمیمی مغربی، نعمان بن محمد. 1383 ق. دعائم الاسلام. قم: دارالمعارف.
    10. الجوهری، اسماعیل بن حماد. 1404. الصحاح: تاج اللغه و صحاح العربیه. تحقیق احمد عبدالغفور عطار. بیروت: درالعلم للملایین.
    11. حر عاملی، محمد بن حسن. 1389 ق. وسائل الشیعة. تحقیق عبدالرحیم ربانی شیرازی. تهران: اسلامیه.
    12. حسینی، سید حسن. 1378. نگاهی اجمالی به مبانی و فلسفه بهداشت روانی در اسلام. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز 15 (1).
    13. خطیب بغدادی، احمدبن علی. 1417 ق. تاریخ بغداد (او مدینه السلام). تحقیق عطا مصطفی عبدالقادر. بیروت: دارالکتب العلمیه.
    14. دهخدا، علی اکبر. 1377. لغت‌نامه. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
    15. دیلمی، حسن بن محمد. 1412 ق. ارشاد القلوب الی الصواب، قم: الشریف الرضی.
    16. راغب اصفهانی، حسین بن محمد. بی‌تا. معجم مفردات الفاظ القرآن. تصحیح صفوان عدنان داوودی. بیروت: دارالشامیه.
    17. جمعی از مولفان. 1387. روان‌شناسی عمومی. انتشارات دانشگاه پیام نور.
    18. صفی‌پوری، عبدالرحیم بن عبدالکریم. 1296 ق. منتهی الارب فی لغات العرب. طهران: دارالطباعه استاد کربلائی محمدحسین الطهرانی.
    19. طباطبایی، امیر، طاهره بهنام راد، و سمیرا دوست زاده. ۱۳۹۳. بررسی نقش تغذیه در کاهش اضطراب و افسردگی. سومین همایش ملی علوم و صنایع غذایی. قوچان: دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان.
    20. طبرسی، رضی الدین حسن بن فضل. 1392 ش. مکارم الاخلاق. قم: انتشارات شریف رضی.
    21. طریقه دار، ابوالفضل. 1383. شرع و شادی: دیدگاه‌های فقهی درباره رقص، دست‌زدن و شادی. تهران: نشر حضور.
    22. عالمی، سیدمحمد. 1389 ش. رابطه دین و اخلاق (بررسی دیدگاه‌ها در مناسبات دین و اخلاق). قم: بوستان کتاب.
    23. عمید، حسن. 1390. فرهنگ عمید. تهران: انتشارات امیرکبیر.
    24. فعالی، محمدتقی. 1396. مبانی سبک زندگی اسلامی. تهران: مؤسسه فرهنگی هنری دین و معنویت آل یاسین.
    25. کارگر نوین، زهرا، بهرام پورقاسم گرگری، فاطمه رنجبر، بهرام رشیدخانی، ساناز زارعی، سونیا حسین پور، و زینب نصیری. 1392. رابطه گروه‌های غذایی با افسردگی اساسی در زنان بزرگسال ساکن تبریز. ماهنامه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه 24(11): 872-882.
    26. کلینی، محمد بن بعقوب. 1388 ش. اصول کافی. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
    27. گزارش سازمان جهانی سلامت 2001. 1382. تهران: مؤسسه فرهنگی ابن سینای بزرگ.
    28. گلی، مهرناز، و وحیده شهریاری. 1394. بهره‌گیری از برخی آموزه‌های اسلامی در زمینه آداب تغذیه سالم. فصلنامه علمی پژوهشی طب و تزکیه 24(4).
    29. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی. 1403 ق. بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه. تصحیح جمعی از محققان. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    30. محمدی ری‌شهری، محمد. مجموعه احادیث پزشکی. ترجمه حسین صابری. 1385 ش. قم: مرکز تحقیقات دارالحدیث.
    31. مطهری، مرتضی. 1388. مقالات فلسفی. قم: صدرا.
    32. معتمدی، عبدالله. 1392. سبک زندگی مطلوب بر اساس دیدگاه ارتباطی. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی 4(13).
    33. معلوف، لوییس. المنجد عربی به فارسی. ترجمه محمد بندریگی. 1386 ش. تهران: نشر ایران.
    34. معین، محمد. 1383. فرهنگ معین. تهران: فرهنگ ماهرخ، بوستان توحید.
    35. مفیدی، مصطفی. 1375. فرهنگ فشرده پزشکی آکسفورد. تهران: انتشارات فرهنگان.
    36. مهدوی کنی، محمدسعید. 1393. دین و سبک زندگی (مطالعه موردی شرکت‌کنندگان در جلسات مذهبی). تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
    37. نورمحمدی، غلامرضا. 1396 درآمدی بر نظام جامع سلامت اسلام (سلامت جسمی)، تهران: انتشارات ایرانیان طب.
    38. نوری طبرسی، میرزا حسین. 1408 ق. مستدرک وسائل الشیعه. قم: مؤسسه آل البیت.
    39. انتصار فومنی، غلامحسین، و همکاران. 1384. روان‌شناسی عمومی، کرج: سرافراز.
    40. گنجی، حمزه. 1370. روان‌شناسی عمومی، تهران: پیام نور.