بررسی مشروعیت سبک زندگی ریاضتی بر اساس قاعده لاضرر

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدرسی معارف، دانشگاه قرآن و حدیث، قم، ایران.

2 استاد گروه دین‌پژوهی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.

چکیده

ریاضت که به‌عنوان سبک زندگی عرفانی و برای تهذیب نفس از جانب سالکان ریاضت‌پیشه در قالب دستورالعمل‌های خاص سلوکی تحقق می‌یابد، در برخی از موارد موجب آسیب‌های فراوان بدنی می‌شود که موجب کم‌رغبتی نسبت به این‌گونه از سبک زندگی شده است. تشخیص اینکه کدام‌یک از این آسیب‌ها مجاز و کدام‌یک ممنوع است و این جواز و منع پیرو چه اصول و قواعدی است، امری است لازم که با روش توصیفی و تحلیلی به آن می‌پردازیم. با توجه به اینکه این آسیب‌ها با قاعده لاضرر پیوندی ناگسستنی دارند، به این قاعده با توجه به اصول و قواعد و همچنین مبانی حاکم بر آن می‌پردازیم تا راهنمای مشتاقان این‌گونه از سبک زندگی شود. بر این اساس، چون سبک زندگیِ ریاضتیِ پیشنهادی ما در مسیر عقل و شرع و عرف بوده و انسان علاوه بر همه‌جانبه‌نگری، به مرتبه معنوی خود توجه داشته و ضرر معتنابهی بر او وارد نمی‌شود و مصلحت اهمی نیز در انجام ریاضت وجود دارد، می‌توان حکم به جواز این سبک از زندگی نمود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Legal Examination of the Ascetic lifestyle in the Light of the No Injury Rule

نویسندگان [English]

  • majid ‘Ataii Nazari 1
  • Sayyid Hasan Islami 2
1 A PhD. student of Islamic studies teaching course, at the University of the Qur'an & Hadith, Qom, Iran.
2 A professor of Islamic studies, The University of Religions and Denominations, Qom, Iran.
چکیده [English]

    As a mystical lifestyle and a discipline for the purification of the soul suggested by its masters, asceticism may sometimes induce some injuries to the body causing less inclination towards such a lifestyle. Telling apart what injuries are lawful and what unlawful and that the lawfulness or unlawfulness follow what principles and rules are the subject matters the author has dealt with descriptively and analytically.
    Viewing the fact that those injuries have strong ties to The No Injury Rule, we have examined it in the light of other principles and rules superior to it. It is noteworthy, however, that there are considerable benefits in the ascetic lifestyle. Accordingly, since our proposed ascetic lifestyle is so in line with reason, custom, and the Law that it does not inflict serious injury, we have come out with the conclusion that such a lifestyle can be lawful. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • lifestyle
  • bodily asceticism
  • the purification of the soul
  • the no injury rule
  • extensive injury
1. ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبة‌الله. 1404ق. شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید. 10جلد. قم: مکتبة آیة‌الله المرعشی النجفی. چاپ اول.
2. ابن اثیر جزری، مبارک بن محمد. 1367. النهایة فی غریب الحدیث و الأثر. قم. چاپ چهارم.
3. ابن بابویه، محمد بن علی. 1376ش. الأمالی (للصدوق). 1جلد. تهران: کتابچی. چاپ ششم.
4. ابن‌عربی، محمد بن علی. 1421 ق. مجموعة رسائل ابن عربی. 3 جلد. بیروت: دار المحجة البیضاء. چاپ اول.
5. اربلی، علی بن عیسی. 1381 ق. کشف الغمة فی معرفة الأئمة (ط - القدیمة). 2 جلد. تبریز: بنی‌هاشمی. چاپ اول.
6. ارسطو. 1343 ق. علم الأخلاق إلی نیقوماخوس. 2 جلد. بیروت: دار صادر. چاپ اول.
7. ازهری، محمد بن احمد. بی‌تا. تهذیب اللغة. بیروت. چاپ اول.
8. الامام الصادق، جعفر بن محمد (ع). 1980 م. مصباح الشریعة. 1 جلد. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات. چاپ اول.
9. امام خمینی (س)، سید روح الله. 1387 ش- 1429 ق. بدائع الدرر. یک جلد. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س). چاپ چهارم.
10. الانصاری، شیخ مرتضی. 1424 ق. فرائد الاصول. قم: مجمع الفکر الاسلامی. چاپ چهارم.
11. تبریزی، موسی بن جعفر. 1369 ق. قاعدة الضرر. الید. التجاوز و الصحة (أوثق الوسائل). قم: نجفی. چاپ اول.
12. تلمسانی، سلیمان بن علی. 1371 ش.‌ منازل السائرین إلی الحق المبین لأبی إسماعیل الهروی (شرح تلمسانی). 2 جلد. قم: نشر بیدار. چاپ اول.
13. جوهری، اسماعیل بن حماد. بی‌تا. الصحاح. بیروت. چاپ اول.
14. الحکیم الترمذی. 1428 ق. کیفیة السلوک الی رب العالمین. 1 جلد. بیروت: دار الکتب العلمیة. چاپ اول.
15. خویی، سید ابوالقاسم. 1419 ق.‌ القواعد الفقهیة و الاجتهاد و التقلید- دراسات. 2 جلد. قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهم‌السلام. چاپ اول.
16. دهخدا، علی‌اکبر. بهار 1373. لغت‌نامه دهخدا. جلد 12. تهران: انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. چاپ اول.
17. راغب اصفهانی، حسین بن محمد. بی‌تا. مفردات ألفاظ القرآن. بیروت. چاپ اول.
18. سبحانی، جعفر. 1415 ق. الرسائل الأربع (للسبحانی). 4 جلد. قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام. چاپ اول.
19. شریف الرضی، محمد بن حسین. 1414 ق. نهج البلاغة (للصبحی صالح). 1 جلد. قم: هجرت. چاپ اول.
20. طبرسی، فضل بن حسن. 1372 ش. مجمع البیان فی تفسیر القرآن. 10 جلد. تهران: ناصرخسرو. چاپ سوم.
21. طریحی، فخر الدین بن محمد. 1375. مجمع البحرین. تهران. چاپ سوم. ‌
22. عجم، رفیق. 2004 م. موسوعة مصطلحات ابن خلدون و الشریف علی محمد الجرجانی. 2 جلد. بیروت: مکتبة لبنان ناشرون. چاپ اول.
23. علامه جعفری، محمدتقی. 1419 ق. رسائل فقهی. یک جلد. تهران: مؤسسة منشورات کرامت. چاپ اول.
24. عمید، حسن. 1375. فرهنگ فارسی عمید. تهران: امیرکبیر. چاپ پنجم.
25. عیاشی، محمد بن مسعود.1380 ق. تفسیر العیاشی. 2 جلد. تهران: المطبعة العلمیة. چاپ اول.
26. غزالی، محمد بن محمد. إحیاء علوم الدین. 16 جلد. دار الکتاب العربی. چاپ اول.
27. غزالی، محمد بن محمد. 1409 ق. الأربعین فی أصول الدین. 1 جلد. بیروت: دار الکتب العلمیة. چاپ اول.
28. غزالی، محمد بن محمد. 1422 ق. مکاشفة القلوب المقرِّب إلی عَلّام الغُیوب. 1 جلد. بیروت: دار المعرفة. چاپ چهارم.
29. فراهیدی، خلیل بن احمد. بی‌تا. کتاب العین. قم. چاپ دوم.
30. فراهیدی، خلیل بن احمد. 1414 ق. ترتیب کتاب العین. تحقیق محمدحسن بکایی. قم: مؤسسه نشر الاسلامی. چاپ اول.
31. فیومی، احمد بن محمد. المصباح المنیر. قم. چاپ دوم.
32. کسنزانی، محمد. 1426 ق.‌ موسوعة الکسنزان فیما اصطلح علیه أهل التصوف و العرفان.  24 جلد. دمشق: دار المحبة. چاپ اول.
33. کلینی، محمد بن یعقوب. 1407 ق. الکافی. 8  جلد. تهران: دار الکتب الإسلامیة. چاپ چهارم.
34. ماوردی، علی بن محمد. 1421 ق. أدب الدنیا و الدین. 1 جلد. بیروت: دار إقرأ. چاپ اول.
35. مجلسی، محمدباقر. 1403 ق. بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار. 111 جلد. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. چاپ دوم.
36. معین، محمد. 1371. فرهنگ فارسی معین. تهران: امیرکبیر. چاپ هشتم.
37. مکارم شیرازی، ناصر. 1371 ش. تفسیر نمونه. 28 جلد. تهران: دار الکتب الإسلامیة. چاپ دهم.
38. مکارم شیرازی، ناصر. 1411 ق. القواعد الفقهیة. 2 جلد. قم: مدرسه امام امیرالمؤمنین (ع). چاپ سوم.
39. مؤمن قمّی، محمد. 1415 ق. کلمات سدیدة فی مسائل جدیدة. یک جلد. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. چاپ اول.
40. مهدوی کنی، سعید. 1386. مفهوم سبک زندگی و گستره آن در علوم اجتماعی. فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات فرهنگی ایران 1(1):  199-230.
41. نراقی، احمد. 1378 ش. معراج السعادة. 1 جلد. قم: هجرت. چاپ ششم.