سازه معنویت سازمانی: راهنمایی عملی برای ارتقاء کیفیت زندگی در محیط کار

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارگروه مدیریت، پژوهشکده علوم اجتماعی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران.

2 دکتری مدیریت، پژوهشکده علوم اجتماعی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، بررسی ابعاد مفهومی معنویت سازمانی و تاثیر آن بر ارتقاء کیفیت زندگی در محیط کار است. روش پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است. گردآوری اطلاعات از طریق مطالعه و بررسی اسناد (شامل اسناد کتابخانه ای، مقالات، پایان نامه ها، پایگاه اینترنت و نمایه ها و نرم افزارهای علمی) انجام شد. یافته ها نشان داد برداشت جدید از معنویت در سازمان شامل ارتباطات فرافردی، درون فردی، میان فردی و برون فردی است که هر یک از آنها با ابعاد وجودی انسان پیوند می خورند. همچنین معنویت در سازمان، سازه ای متشکل از پنج بعد مشارکت، حس تعلق به جمع، زندگی درونی، همسویی با ارزش های سازمانی، و معناداری کار در سه سطح فردی، گروهی و سازمانی است.این ابعاد و سطوح، در کنار یکدیگر، شرایطی را در سازمان ایجاد می کنند که به ارتقاء کیفیت زندگی در محیط کار منجر می شود. کیفیت زندگی در محیط کار، که مولفه ای با قلمرو وسیع در سبک زندگی است، با عواملی نظیر ارتقاء باورهای معنوی، ترویج فرهنگ معنویت با مشارکت کارکنان، جذب افراد معنوی در سازمان، رهبری سازمان با رویکرد معنوی، و تاکید بر ادغام معنویت با مسئولیت اجتماعی در سازمان، سامان می یابد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

organizational spirituality construct: a practical guide to improve the quality of life in the workplace

نویسندگان [English]

  • Abootaleb Khedmati 1
  • Ali Abdollahi 1
  • Hasan Roshan 2
1 Research Institute of Hawzah and University
2 Research Institute of Hawzah and University, @om.
چکیده [English]

The purpose of the following article is to investigate the conceptual dimensions of organizational spirituality and show its effect on improving the quality of work life. The research method is descriptive-analytical. Collecting data was done through studying and reviewing library data, articles, theses, internet databases and scientific databases. The findings showed that the new understanding of spirituality in the organization includes transpersonal, intrapersonal, interpersonal, and extrapersonal communications, each of which is linked to the dimensions of human existence. In addition, spirituality in the organization is a construct consisting of five dimensions of participation, sense of belonging to the group, inner life, alignment with organizational values, and meaningfulness of work as well as three levels of individual, group and organization. These dimensions and levels together create conditions in the organization that lead to the improvement of the quality of work life. Working life quality as a component with a wide scope in lifestyle can be organized through factors such as promoting spiritual beliefs, promoting the culture of spirituality with the participation of employees, attracting spiritual people in the organization, leading the organization with a spiritual approach, and emphasizing the integration of spirituality with social responsibility in the organization facilitate reaching this destination.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Organizational spirituality
  • social responsibility
  • quality of life
  • meaningfulness
  • organizational values
  • lifestyle
منابع فارسی
1.    الوانی، سید مهدی و دیگران. 1393. ارائه مدل رهبری معنوی در نظام اداری ایران، فصلنامه مدیریت دولتی، تهران، دوره5، شماره 1، صص40-21.
2.    الوانی، سید مهدی. 1389. مدیریت عمومی، تهران، نشر نی، چاپ چهل و یکم.
3.    انوری، حسن. 1381. فرهنگ سخن، تهران، انتشارات سخن، چاپ اول.
4.    ایراندوست، محمدحسین. 1397. چیستی معنویت و سیر معناپذیری آن در غرب، دو فصلنامه فلسفه دین، سال پانزدهم، ش2.
5.    باقری، مسلم، جاجرمی زاده، محسن و بنافی، منصوره. 1396. بررسی نقش میانجی گری نشاط سازمانی در رابطه معنویت سازمانی و تعهد سازمانی (مورد مطالعه: دانشگاه شیراز)، فرهنگ در دانشگاه اسلامی سال هفتم، شماره 1 (پیاپی 22).
6.    جرجانی، علی بن محمد، کلیات التعریفات، تحقیق محمد بن عبدالحکیم القاضی، قاهره، دارالکتب المصری،1411  قمری.
7.    جلالی، مجید و فریدونی، مسعود. 1396. ارائه مدل تأثیر معنویت و اخلاق سازمانی بر درگیری شغلی کارشناسان ستادی وزارت ورزش و جوانان، مدیریت ورزشی، دوره9، ش2، صص286-273.
8.    جمشیدی، فاطمه و حیاتی، زهیر. 1392. سنجش تاثیر معنویت سازمانی بر بهره وری نیروی انسانی در کتابخانه ها، پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی سال سوم بهار و تابستان، شماره 1 (پیاپی 5).
9.    حکیمی، ایمان. 1398. بررسی ارتباط معنویت فردی و سازمانی با اشتیاق شغلی: تبیین نقش میانجی معنای کار، پژوهش های علوم شناختی و رفتاری سال نهم بهار و تابستان، شماره 1 (پیاپی 16).
10.    دهخدا، علی اکبر. 1377. لغت نامه دهخدا، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.
11.    رجبی، مجید. 1399. معنویت: چیستی، گستره و کارکردها، نشریه اسلام و پژوهش های روان شناختی، سال ششم، شماره دوم، صص102-79.
12.    رحیمی، غلامرضا. 1394. مدل تاثیر رهبری معنوی بر معنویت در کار، فصلنامه مهندسی مدیریت نوین، سال چهارم، شماره سوم و چهارم، صص38 – 23.
13.    رستگار، عباسعلی. 1394. مدل مفهومی معنویت قدسی مبتنی بر قرآن در سازمان، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات تفسیری، سال ششم، شماره 23، شمسی، صص102- 88 .
14.    سعیدی، محمد مسعود. 1392. نظریه معنویت در قرآن، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
15.    سلاجقه، سنجر و فرح بخش، شیما. 1389. معنویت و تعد سازمانی، راهبرد توسعه پاییز، ش23، صص203 تا 221 .
16.    سیدکاووسی، الهه و نصر، علی. 1394. بررسی تاثیر مولفه های رهبری معنوی بر کیفیت زندگی کاری پرستاران با استفاده از معادلات ساختاری، مجله پزشکی هرمزگان، دوره19، ش2.
17.    صالح، محمد مهدی. 1400. تأثیر معنویت بر بهبود عملکرد شغلی در شرکت مدیریت توسعه صنایع پتروشیمی، چشم انداز حسابداری و مدیریت، دوره 4، شماره 43 - شماره پیاپی 43، صص 112-122.
18.    طالقانی، محمدی و رستمی. 1392. معنویت سازمانی گامی مؤثر در جهت بهبود رفتارهای شهروندی سازمانی: شهرداری زاهدان، مدیریت فرهنگ سازمانی، نشریه مدیریت فرهنگ سازمانی، دوره11، ش2، صص163-188.
19.    عابدی جعفری، حسن و رستگار، عباسعلی. 1386. ظهور معنویت در سازمانها، فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال دوم، شماره5، صص 99-121.
20.    فعالی، محمدتقی، 1400. مبانی سبک زندگی اسلامی، تهران: انتشارات تیماس.
21.    فعالی، محمدتقی. 1393. مسجد و سبک زندگی، تهران، دفتر مطالعات و پژوهش‌های مرکز رسیدگی به امور مساجد، چ اول.
22.    کاظم پوریان، سعید، محمدی، و توکلی، عبدالله. 1400. مفهوم معنویت سازمانی در مطالعات سازمان و مدیریت و دیدگاه های پیرامون آن، فصلنامه چشم انداز مدیریت دولتی، تهران، دوره 13، صص162- 148.
23.    کرد، بهمن و کوهی، ملیحه. 1390. بررسی رابطه تعهد سازمانی با فرسودگی شغلی و معنویت سازمانی در بین کارمندان اداره پست شهرستان زاهدان و گرگان، پژوهشهای مدیریت عمومی، سال چهارم ، شماره چهاردهم، صص129-144.
24.    محمدی، مهدی. 1393. مفهوم پردازی معنویت سازمانی از منظر نهج البلاغه، دوفصنامه علمی تخصصی اسلام و مدیریت، شیراز، دوره3، شماره6، صص162- 139.
25.    مطهری، مرتضی. 1384. پیرامون انقلاب اسلامی، قم، انتشارات صدرا، چاپ بیست و پنجم.
26.    معتمدی، عبدالله. 1392. سبک زندگی مطلوب براساس دیدگاه ارتباطی، فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، سال چهارم، ش13.
27.    مکارول، پام. 1395. ارزیابی تنوع تعریف ها در معنویت، ترجمه خوانساری، محمد امین، فصلنامه هفت آسمان، سال هجدهم، شماره 71، صص130-111. 
28.    ملکی، محمدرضا و همکاران. 1390. رابطه ی رهبری معنوی و کیفیت زندگی کاری کارکنان در مرکز آموزشی درمانی شهید هاشمی نژاد شهر تهران، مدیریت اطلاعات سلامت دوره 8، شماره 8 (ویژه نامه ی مدیریت خدمات بهداشتی درمانی).
29.    مهدوی کنی، محمد سعید، دین و سبک زندگی، 1386، دین و سبک زندگی، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
30.    نعمتی، زهرا. 1390. رابطه بین رهبری معنوی و توانمندسازی کارکنان»، کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی.
31.    نوبری، علیرضا. 1393. «بررسی جایگاه معنویت قدسی در مدیریت سازمانی از دیدگاه قرآن»، دکترا، قم، دانشگاه معارف اسلامی.