رویکردی روان‌شناختی به سرگرمی و فراغت

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه علوم اجتماعی مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(قدس)، قم، ایران.

چکیده

یکی از نیازهای اساسی و دیرپای انسان، که عمری به بلندی عمر بشر دارد، و همواره به گونه‌های ویژه‌، متناسب با علاقه‌ها و سلیقه‌ها و امکانات و ظرفیت‌های محیطی، پاسخ یافته است. نیاز به سرگرمی و پر کردن اوقات ‌فراغت از جنبه‌های گوناگونی برخوردار است. نحوۀ تعامل با این نیاز و ارضای آن نیز همچون دیگر پدیده‌ها به مرور زمان و به تبع دیگر تغییرات محیطی، دستخوش تغییر شده است. اوقات ‌فراغت امروزه به یکی از فرصت‌های همگانی تبدیل شده که به‌نسبت مستقل از روند‌های عادی کار و تلاش رسمی است و به‌شدت سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی، تمهید مقدمات و تخصیص امکانات نیاز دارد. جهان صنعتی مدرن تحت‌تأثیر برخی تحولات عمیق، بسط زمان فراغت توده‌ها و احساس نیاز شدید به پوشش آن به شیوه‌های ممکن و مقدور را موجب شده است. بخش بزرگی از فعالیت‌های تمهیدشده برای پر کردن این ظرفیت، زیر نام «سرگرمی و تفریح» جای می‌گیرد. سرگرمی و تفریح به‌دلیل بسیاری ابعاد و زوایا، طیفی از نظریه‌های تفسیری و تبیینی با رویکردهای گوناگون را به خود معطوف داشته است. این نوشتار درپی آن است تا به‌صورت نظری و با بهره‌گیری از روش اسنادی، ابعاد روان‌شناختی این کنش را با تأمل در نظریه‌های ارائه‌شده واکاوی و تحلیل کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A psychological approach to entertainment and leisure

نویسنده [English]

  • Sayyid Hussein Sharaf al-Din
Associate Professor, Department of Social Sciences, Imam Khomeini Educational and Research Institute, Qom, Iran.
چکیده [English]

As the most important and long-standing needs of human beings, leisure and entertainment have always been satisfied in special ways and in accordance with the interests, tastes, facilities and environmental capacities. Different dimensions are conceivable for the need of entertainment and leisure. The passage of time and environmental changes have changed the way we meet and satisfy this need like other phenomena. Leisure time today has become one of the public opportunities that is relatively independent of work processes and formal activities and strongly demands policy-making, planning, preparation and allocation of facilities. Influenced by some profound changes, the modern industrial world has expanded the leisure time of the masses and a strong need to support it in any way possible. Most of the activities provided to actualize this capacity fall under the heading of "entertainment and recreation". Due to their many dimensions, entertainment and recreation have attracted a range of interpretive and explanatory theories with a variety of approaches. Using the documentary method and reflecting on the theories presented theoretically, this article intends to analyze theoretically the psychological dimensions of this action.

کلیدواژه‌ها [English]

  • entertainment
  • recreation
  • leisure
  • need
  • pleasure
  • motivation
  • function

مراجع

  1. آوینی، سیدمرتضی. 1379. آینه جادو (مقالات سینمایی). تهران: نشر ساقی. چاپ دوم.
  2. اباذری، یوسف. 1381. نوربرت الیاس و فرایند متمدن شدن. نامۀ علوم اجتماعی. تهران: بهار و تابستان. (19): 19 -26.
  3. اتکینسون، ریتا ال، و دیگران. 1385. زمینۀ روان‌شناسی هیلگارد. ترجمۀ محمدنقی براهنی. تهران: رشد. چاپ چهارم.
  4. اسپینوزا، باروخ. 1364. اخلاق. ترجمۀ محسن جهانگیری. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  5. الیاس، جان. 1382. فلسفۀ تعلیم و تربیت (قدیم و معاصر). ترجمۀ عبدالرضا ضرابی. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی؟ره؟.
  6. بازرگان، فریدون. 1346. بازی از نظر روان‌شناسی. ماهنامۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی تبریز. (81): 89 - 110.
  7. پارسا، محمد. 1375. انگیزش و هیجان. تهران: دانشگاه پیام نور.
  8. پزشکی، مجید. 1378. قدرت خنده. تهران: کلک خیال.
  9. پلانتینکا، کارل. 1380. لذت فیلم و تجربۀ تماشاگر. ترجمۀ امید نیک‌فرجام. فصلنامۀ فارابی. دورۀ 10(40): 169- 180.
  10. جواهری‌فرد، رضا. 1386. مبانی موسیقی‌درمانی بالینی. فصلنامۀ تازه‌های روان‌درمانی. پاییز و زمستان. (45 و 46): 40- 63.
  11. دایر، ریچارد. سرگرمی و آرمان‌شهر. 1382. ترجمۀ نیما ملک‌محمدی در سایمون دورینگ (ویراسته). مطالعات فرهنگی. ترجمۀ نیما ملک‌محمدی و شهریار وقفی‌پور. تهران: تلخون. 277- 292.
  12. دورکیم، امیل. 1383. صور بنیانی حیات دینی. ترجمۀ باقر پرهام. تهران: نشر مرکز.
  13. ریو، جان مارشال. 1381. انگیزش و هیجان. ترجمۀ یحیی سیدمحمدی. تهران: ویرایش جدید. چاپ چهارم.
  14. زیمل، گئورگ. کلان‌شهر و حیات ذهنی. 1372. ترجمة یوسف ‌اباذری. فصلنامۀ نامة علوم اجتماعی. تهران: 3 (۶): 53 ـ۶۷.
  15. ساروخانی، باقر. 1370. درآمدی بر دایرةالمعارف علوم اجتماعی. تهران: مؤسسۀ کیهان.
  16. فرانکن، رابرت. 1384. انگیزش و هیجان. ترجمه حسن شمس اسفندیار و دیگران. تهران: نشر نی.
  17. فیست، جس و گریگوری. نظریه‌های شخصیت. ترجمۀ یحیی سیدمحمدی. تهران: نشر روان. 1386.
  18. کلینک، کریس ال. 1382. رویارویی با چالش‌های زندگی و فناوری در سدۀ بیست‌ویکم. ترجمه علی محمد گودرزی. تهران: مؤسسۀ خدمات فرهنگی رسا.
  19. کیویستو، پیتر. 1378. اندیشه‌های بنیادی در جامعه‌شناسی، ترجمۀ منوچهر صبوری. تهران: نشر نی. 1378.
  20. گرینبرگ، جرالد اس. 1387. کنترل فشار روانی. ترجمۀ محسن دهقانی و دیگران. تهران: رشد.
  21. گوثالس، گرگور. 1385. گریز از زمان ابعاد آیینی فرهنگ مردم. در استوارت ام. هوورونات لاندبای. بازاندیشی دربارۀ رسانه، دین و فرهنگ. ترجمۀ مسعود آریایی‌نیا. تهران: سروش. 155-171.
  22. گیدنز، آنتونی. 1378. تجدد و تشخص. ترجمۀ ناصر موفقیان. تهران: نشر نی.
  23. مددپور، محمد. 1384. سینمای اشراقی. تهران: سورۀ مهر وابسته به حوزۀ هنری پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
  24. مزلو، آبراهام هارولد. 1374. افق‌های والاتر فطرت انسان. ترجمۀ احمد رضوانی. مشهد: چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی. 1374.
  25. مزلو، آبراهام اچ. 1372. انگیزش و شخصیت. ترجمۀ احمد رضوانی. مشهد: مؤسسۀ چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی. چاپ سوم.
  26. مصباح یزدی، محمدتقی.1387. مشکات (مجموعه آثار آیه‌ا... مصباح). قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی؟ره؟. 1/2و 2/5.
  27. مصباح یزدی، محمدتقی. 1384. معارف قرآن (خداشناسی). قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی؟ره؟. چاپ پنجم.
  28. مطهری، مرتضی. 1379. مجموعه آثار. تهران: صدرا. ج 2 و 7. چاپ نهم.
  29. مک لوهان، هربرت مارشال. 1377. برای درک رسانه‌ها. ترجمۀ سعید آذری. تهران: مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه‌ای صداوسیما.
  30. میرشاه جعفری، ابراهیم و همکاران. 1381. شادمانی و عوامل مؤثر بر آن. فصلنامۀ تازه‌های علوم شناختی. 4(3):50- 59.
  31. نجاریان، بهمن و فرید براتی سده. 1371. ورزش و بهداشت روانی. مجلۀ علمی- پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا؟س؟. (9 و 10): 98- 116.
  32. وبستر، فرانک. 1383. نظریه‌های جامعه اطلاعاتی. ترجمۀ اسماعیل قدیمی. تهران: قصیده‌سرا. چاپ دوم.
  33. وبلن، تورستین. 1383. نظریۀ طبقۀ مرفه. ترجمۀ فرهنگ ارشاد. تهران: نشر نی.
  34. ویلیامز، کوین. 1386. درک تئوری رسانه. ترجمۀ رحیم قاسمیان. تهران: نشرساقی.
  35. هیوود، لس و همکاران. 1380. اوقات فراغت. ترجمۀ محمد احسانی. تهران: امید دانش.
  36. Dishma, R.K. 1982. Contemporary Sport Psychology. Exercise and Sport Reviews. Vol.10,120- 159.
  37. Gregore, C. 1924. The Nature of Laughter. New York.
  38. Kraus,R.1978. Recreation and Leisure in Modern Society. Goodyear. Santa Monica: CA.
  39. Rubin,K.H. Fein,G.C.,&Vandenberg,B. 1983. Play. In P.H.Mussen(ed) Handbook of Child Psychology. New York: Wiley.
  40. Simmel, G. 1971. On Individuality and Social Forms (edited by D.N.Levine). Chicago: University of Chicaco Press.

کریمی، عبدالعظیم. آسیب‌شناسی اوقات فراغت. سایت شخصی. دسترسی در:

12/4/89.Karimi.ir/Articles  http//WWW

پژوهشنامه سبک زندگی
دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 11
شماره 11
اسفند 1399
صفحه 103-124

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 09 اسفند 1396
  • تاریخ بازنگری: 05 فروردین 1400
  • تاریخ پذیرش: 20 اردیبهشت 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار