بررسی شاخص های ارتباط کلامی با نامحرم با رویکرد سبک زندگی اسلامی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارگروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.

2 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.

3 استادیار گروه روان‌شناسی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران.

چکیده

ارتباط کلامی زن و مرد نامحرم بخش مهمی از سبک زندگی اجتماعی است. ضرورت زندگی شهری ایجاب می‌کند تا زنان و مردان نامحرم در سطحی وسیع‌تر از گذشته با یکدیگر ارتباط داشته باشند. دین اسلام برای جهت‌دهی صحیح به این سطح از ارتباط، شاخص‌هایی را که برگرفته از آموزه‌های دینی است بر مبنای مفهوم سبک زندگی اسلامی ارائه می‌دهد. نوشتار حاضر، با هدف پاسخ به این سؤال که «شاخص‌های کلامی ارتباط با نامحرم از منظر آیات و روایات کدام است؟» ضمن تبیین مفهوم سبک زندگی، شاخص‌های مربوط به این ارتباط را در بعد اجتماعی موردبررسی قرار داده است. این تحقیق در مقام گردآوری به روش کتابخانه‌ای و در مقام داوری به روش توصیفی-تحلیلی به این شاخص‌ها درباره لحن و محتوای کلام با نامحرم دست یافت: پرهیز از لحن عاطفی و محتوای کلامی تحریک‌آمیز، پرهیز از شوخی‌های کلامی و صحبت‌های خودمانی، مدیریت ارتباط کلامی به‌اندازه نیاز و ضرورت و ایجاد ارتباط کلامی در قالبی معروف و شایسته. در این‌صورت است که ارتباط کلامی دارای ارزش اخلاقی و موردپسند دین اسلام به وجود خواهد آمد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Indexes of Verbal Communication between Male and Female Strangers (A Study through the Approach of Islamic Lifestyle)

نویسندگان [English]

  • Ahmad Muradkhani 1
  • somayeh rostami 2
  • Muhammadreza Salarifar 3
  • Sayyid Muhammad Shafi’i Mazandarani 1
1 An assistant professor of Islamic Fiqh and Law Group, Azad Islamic University, Qom, Iran.
2 A Ph D. student of Islamic Fiqh and Law Azad Islamic University, Qom, Iran.
3 An assistant professor of psychology Group, Howza and University Research Center, Qom Iran.
چکیده [English]

    Verbal communication between male and female strangers comprises a significant part of social lifestyle. Urban life of today requires male and female strangers to communicate verbally with one another far more than they used to do yesterday. In order to duly orientate such a level of communication, Islam has proposed some indexes according to the concept of its particular lifestyle. Aiming at the answer of “What are the indexes of verbal communication between Male and female strangers in the light of the Qur’an and Islamic traditions?”, this essay goes to clarify the concept of lifestyle and to study the related indexes qua social communication. For the collection of data, the library method has been used; however, the descriptive-analytic method has been used to judge about the tone and content of one’s word with a stranger coming up to the following indexes: Avoiding the arousing tone and content of words, avoiding verbal jokes and intimate words, managing the verbal communication as least due as possible still putting it in a due and proper pattern. Accordingly, such a word might be morally valuable and favored by Islam.

کلیدواژه‌ها [English]

  • verbal communication
  • the Islamic lifestyle
  • male and female strangers
  1. قرآن کریم.
  2. ابن طیفور، احمد بن ابی طاهر. بی‌تا. بلاغات النساء. قم: الشریف الرضی.
  3. اون هارجی، کریستین ساندرز و دیوید دیکسون. مهارت‌های اجتماعی در ارتباطات میان فردی. ترجمه خشایار بیگی و مهرداد فیروزبخت. 1393. تهران: انتشارات رشد. چاپ هفتم.
  4. ایروانی، جواد، رضا وطن دوست، غلامحسین کمیلی، و رضا حق‌پناه. 1390. فرهنگ روابط اجتماعی در آموزه‌های اسلامی. مشهد: انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی. چاپ چهارم.
  5. بحرانی، محمد سند. 1429. سند العروة الوثقی- کتاب النکاح. قم: مکتبه فدک.
  6. بحرانی، آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم. 1405. الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. چاپ اول.
  7. حائری، سید علی بن محمد طباطبایی. 1418. ریاض المسائل. قم: مؤسسة آل البیت. چاپ اول.
  8. حر عاملی، محمد بن حسن. 1409. وسائل الشیعة. قم: مؤسسة آل البیت. چاپ اول.
  9. حکیم، سید محسن طباطبایی. 1416. مستمسک العروة الوثقی. قم: مؤسسه دار التفسیر. چاپ اول.
  10. خمینی، سید روح‌الله موسوی. بی‌تا. تحریرالوسیلة. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  11. دهخدا، علی‌اکبر. 1377. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
  12. راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1412. المفردات فی غریب القرآن. بیروت: دارالعلم. چاپ اول.
  13. شبیری زنجانی، سید موسی. 1419. کتاب النکاح. قم: مؤسسه پژوهشی رای پرداز. چاپ اول.
  14. صادقی زفره، حسن. 1382. معاشرت زنان و مردان از دیدگاه اسلام. قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صداوسیما. چاپ اول.
  15. طاهری‌نیا، احمد. 1386. ارتباط گفتاری زن و مرد نامحرم از دیدگاه کتاب و سنت. مجله معرفت (122): 113-132.
  16. طبرسی، فضل بن حسن. 1372. مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن. تهران: انتشارات ناصرخسرو. چاپ سوم.
  17. طبرسی، فضل بن حسن، 1377. تفسیر جوامع الجامع. تهران: انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم. چاپ اول.
  18. طیب، سید عبدالحسین. 1378. اطیب البیان فی تفسیر القرآن. تهران: انتشارات اسلام.
  19. 18. فاضل قانع، حمید. 1393. حوزه روابط اجتماعی بر مبنای سبک زندگی اسلامی. فصلنامه سبک زندگی دینی (1): 7-34.
  20. فراهیدی، خلیل بن احمد.1410. العین. قم: نشر هجرت. چاپ دوم.
  21. فعالی، محمدتقی. 1394. سبک زندگی رضوی (1) روابط میان‌فردی. مشهد: انتشارات بنیاد بین‌المللی فرهنگی هنری امام رضا 7. چاپ اول.
  22. فعالی، محمدتقی. 1396. مبانی سبک زندگی اسلامی. قم: انتشارات مؤسسه فرهنگی هنری دین و معنویت آل یاسین. چاپ اول.
  23. قرشی، سید علی‌اکبر. 1412. قاموس قرآن. تهران: دار الکتب الاسلامیة. چاپ ششم.
  24. کرمی، محمدتقی، و سید عبدالرسول علم‌الهدی. 1394. ارتباط عفیفانه به‌مثابه نظریه‌ای فرهنگی- ارتباطی. مجله معرفت فرهنگی اجتماعی (3): 27-48.
  25. کلینی، محمد بن یعقوب. 1407. الکافی. تهران: دار الکتب الاسلامیة. چاپ چهارم.
  26. بهجت فومنی، محمدتقی. 1428. استفتاءات. قم: دفتر حضرت آیت‌الله بهجت. چاپ اول.
  27. فاضل لنکرانی، محمد. بی‌تا. قم: انتشارات امیر قلم. چاپ یازدهم.
  28. محسنیان راد، مهدی. 1392. ارتباطات انسانی. تهران: انتشارات سروش صداوسیما. چاپ چهاردهم.
  29. محمدزاده، زینب. 1395. بررسی تأثیر سبک زندگی اسلامی بر روابط فردی، اجتماعی و خانوادگی افراد با رویکرد احادیث رضوی. تحقیقات جدید در علوم انسانی (3): 13-31.
  30. مطهری، مرتضی. 1389. مجموعه آثار. تهران: انتشارات صدرا. چاپ اول.
  31. معین، محمد. 1387. فرهنگ فارسی. تهران: انتشارات ساحل. چاپ چهارم.
  32. مکارم شیرازی، ناصر. 1424. کتاب النکاح. قم: انتشارات مدرسه امام علی بن ابی‌طالب 7. چاپ اول.
  33. مهدوی کنی، محمدسعید. 1386. مفهوم سبک زندگی و گستره آن در علوم اجتماعی. فصلنامه تحقیقات فرهنگی (1): 199-230.
  34. میر شاه جعفری، ابراهیم، محمدجواد لیاقت‌دار، حمید مقامی، و مهدی کریمی علویجه. 1389. بررسی عوامل مؤثر بر ارتباط کلامی با رجوع به منابع و متون اسلامی. دو فصلنامه علمی پژوهشی تربیت اسلامی (10): 29-44.
  35. نجفی، محمدحسن. 1404. جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. چاپ هفتم.
  36. نوری همدانی، حسین. 1384. جایگاه بانوان در اسلام. تهران: انتشارات مهدی موعود. چاپ سوم.
  37. یزدی. سید محمدکاظم. 1419. العروة الوثقی (المحشی). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. چاپ دوم.
  38.  یوسف‌زاده، حسن. 1391. شاخص‌های ارتباطات اجتماعی در جامعه اسلامی. تهران: مرکز بررسی‌های راهبردی ریاست جمهوری با همکاری پژوهشگاه بین‌المللی جامعة المصطفی 9. چاپ اول.