دانش‌آموخته حوزه علمیه، استادیار و مدیر گروه جامعه‌شناسی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران
تاریخ دریافت: 13 مرداد 1397،
تاریخ بازنگری: 17 آبان 1397،
تاریخ پذیرش: 09 دی 1397
چکیده
اگر بپذیریم که زندگی انسان به‌صورت یک سبک، نظام و مدل منسجم صورت‌بندی می‌شود و در هر نظام و سبک زندگی‌ای، مجموعه‌ها و عناصری را ادیان ارائه داده‌اند، می‌توان مسئله این تحقیق را این‌گونه صورت‌بندی کرد که نظام و سبک زندگی موردنظر اسلام بر اساس آیات قرآن چگونه سبکی خواهد بود. در این تحقیق به‌ظاهر آیات قرآن و پاره‌ای از روایات مرتبط، برای به دست آوردن سبک مؤمنانه زندگی و به تفسیر آیات برای تأیید و مستند کردن آن (سنجش اعتبار و پایایی داده‌ها) مراجعه می‌شود. در این تحقیق، استنباط و استخراج سبک زندگی از آیات و روایات مرتبط و تفسیری (بر اساس روش ترکیبی تفسیر موضوعی، تحلیل محتوا و نظریه زمینه‌ای) هدف است. مراحل روش این تحقیق به‌قرار زیر است: 1. استخراج آیات و عملیات مفهوم‌پردازی نخستین و متمرکز؛ 2. مقوله‌بندی مفاهیم متمرکز؛ 3. تعیین سازه‌های اصلی و نقش آن‌ها؛ 4. برقرار کردن پیوندهای منطقی بین مقوله‌های انتخابی و سازه‌ها به‌طور نظام‌مند در یک مدل نظری. نتیجه به دست آمده از بررسی آیات تأییدکننده یک مدل فرآیندی از زندگی است که شامل عوامل زمینه‌ای، مؤلفه‌های فردی، مؤلفه‌های اجتماعی و فعالیت‌های گوناگون اجتماعی است.
An alumnus of Qom seminary school and a professor assistant in charge of sociology group at Hawzah and Daneshgah Research Center, Qom, Iran.
چکیده [English]
Having embraced that man’s life might be formulated as a style, a system, and a model, the author has gone to formulate the Islamic favorite lifestyle as the subject of his research according to the verses of the Qur’an showing how it would look like. In his research and for the sake of documentation (assay validity and stability of data), the author has referred to the apparent verses of the Qur’an and some traditions and to the exegeses of the Qur’an. The method followed here is a mixed one: interpretation by the subject, content analysis, and the grounded theory. The process of this research is: 1- collecting the related verses and primary and concentrated conceptualization; 2- classification of those concentrated concepts; 3- determining the main constituents and their roles; and 4- establishing logical ties between selected categories and structures systematically in a theoretical model. The result achieved from the examination of the verses goes to prove a model of procedure of life that includes factors of ground, individual constituents, social constituents, and different social activities.
کلیدواژه‌ها [English]
Qur’anic lifestyle, social relations, idealism, acculturation
استراس، آنسلم و جولیت کوربین. اصول روش تحقیق کیفی: نظریه مبنایی رویه‌ها و شیوه‌ها. ترجمه بیوک محمدی. 1385. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
بارکر، کریس. مطالعات فرهنگی: نظریه و عملکرد. ترجمه مهدی فرجی. 1387. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
بدار، لوک و ژوزه دزیل. روان‌شناسی اجتماعی. ترجمه حمزة گنجی. 1381. تهران: ساوالان.
پارسا، محمد. 1368. زمینه روان‌شناسی: روان‌شناسی عمومی. تهران: بعثت.
دیلمی، حسن بن علی. ارشاد القلوب. ترجمه عباس طباطبایی. 1372. تهران: دفتر انتشارات اسلامی.
روشبلاو اسپانل، آن‌ماری و ادیل بورفیون. روان‌شناسی اجتماعی: مقدمه‌ای بر نظریه‌ها. آیین‌ها در وان‌شناسی اجتماعی. ترجمه محمد دادگران. 1371. تهران: مروارید.
علی بن ابی‌طالب. بی‌تا. نهج‌البلاغه. گردآورنده محمد بن حسین شریف الرضی. محقق صبحی صالح. قم: مؤسسة دارالهجرة.
فاضلی، محمد. 1382. مصرف و سبک زندگی. تهران: صبح صادق.
کافی، مجید. 1397. سبک زندگی بر اساس تفسیر موضوعی قرآن. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
کاویانی. 1391. سبک زندگی اسلامی و ابزار سنجش آن. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
کلینی، محمد بن یعقوب. 1413. اصول الکافی. مصحح محمدجواد آل‌فقیه. بیروت: دار الاضوا.
لیندلف، تامس و برایان تیلور. روش‌های تحقیق کیفی در علوم ارتباطات. ترجمه عبدالله گیویان. 1388. تهران: همشهری.
مجلسی، محمد باقر. 1403 ق. بحارالانوار. بیروت. دار احیاء التراث العربی.
محمد بن عبدالله. نهج الفصاحه. ترجمه و تصحیح ابوالقاسم پاینده. 1385. تهران: خاتم الانبیاء.
محمدپور، احمد. 1389. ضد روش. منطق و طرح در روش‌شناسی کیفی. تهران: جامعه‌شناسان.
محمدی، بیوک. 1387. درآمدی بر روش تحقیق کیفی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
________________. میزان الحکمة. ترجمه حمیدرضا شیخی. 1388. قم: مرکز تحقیقات دارالحدیث. چاپ چهارم.
مسلم بن الحجاج. 1397 ق. الصحیح مسلم. بیروت: دار الکتاب العلمیة.
مهدوی‌کنی، سعید. «مفهوم سبک زندگی و گسترة آن در علوم اجتماعی». فصلنامه تحقیقات فرهنگی.
___________. 1387. مفهوم «سبک زندگی» و گستره آن در علوم اجتماعی. فصلنامه تحقیقات فرهنگی 1.
___________. 1386. دین و سبک زندگی. تهران: دانشگاه امام صادق 7.
نسایی، احمد بن علی. بی‌تا. سنن النسایی. حاشیه نویس محمد بن عبدالهادی السندی. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
Bocock, R. 1992. “Consumption and Lifestyles”. In Robert Bocock & Kenneth Thompson (Eds). Social and Cultural Forms of Modernity. Open University Press.
Chaney, David. 1994. The cultural Turn. New York. Routledge.
Evanse, D. & T. Jackson. 2007. Towards a Sociology of Sustainable Lifestyles. University of Surrey.
Sobel, Michael. and peter H. rossi. "lifestyle and sociological thought" from lifestyle and social structure.
Sobel, Michael. 1981. Life style Expenditure in comtem porary American: Relations bet ween stratification and culture. American behavioral scientist 26 (4): 521- 533.
ابتدای صفحه